ആന്ധ്രപ്രദേശിലെ ഹില് ടൗണായ തിരുമലയില് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന തിരുമല വെങ്കടേശ്വര ക്ഷേത്രം ഏറെ പ്രശസ്തമായ ഒരു വെങ്കടേശ്വര ക്ഷേത്രമാണ്.ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പൗരാണികമായ ക്ഷേത്രം എന്ന പേരും ഈ ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്.വെങ്കടാദ്രി കുന്നിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം നിര്മ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. തിരുമലയിലെ ഏഴ് കുന്നുകളിലൊന്നാണിത്.വെങ്കടാചലപതി അല്ലെങ്കില് ശ്രീനിവാസ അല്ലെങ്കില് ബാലാജി ഹിന്ദു വിശ്വാസമനുസരിച്ച് ഏറ്റവും ശക്തനായ ദൈവമാണ്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ വെങ്കടാചലപതിയുടെ വിഗ്രഹം സംബന്ധിച്ച് ചില രഹസ്യങ്ങളുണ്ട്.
പ്രധാന പ്രവേശന കവാടത്തിന്റെ വലത് വശത്ത് ഒരു വടി ഉണ്ട്. ഇത് ആനന്താള്വാര് വെങ്കടേശ്വരസ്വാമിയെ അടിക്കാന് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതാണ്.ഈ വടി ഉപയോഗിച്ച് ചെറിയ കുട്ടിയായിരുന്ന വെങ്കടേശ്വരനെ അടിച്ചപ്പോള് താടിക്ക് മുറിവേറ്റു. ഇക്കാരണത്താല് സ്വാമിയുടെ താടിയില് ചന്ദനം തേയ്ക്കുന്ന ആചാരം പരമ്പരാഗതമായി ചെയ്തു വരുന്നു.വെങ്കടേശ്വരസ്വമായുടെ പ്രധാന വിഗ്രഹത്തില് യഥാര്ത്ഥ തലമുടിയുണ്ട്. ഈ മുടി കെട്ടുപിണയില്ല എന്നും എല്ലായ്പ്പോഴും മിനുസമായി ഇരിക്കുമെന്നും പറയപ്പെടുന്നു.തിരുമല ക്ഷേത്രത്തില് നിന്ന് ഏകദേശം 23 കിലോമീറ്റര് അകലെയായി ഒരു ഗ്രാമമുണ്ട്. ഈ ഗ്രാമത്തിലേക്ക് ഗ്രാമവാസികള്ക്ക് മാത്രമാണ് പ്രവേശനം. ഇവിടുത്തെ ആളുകള് കര്ശനമായ ആചാരങ്ങളും പാരമ്പര്യവും പിന്തുടര്ന്ന് ജീവിക്കുന്നവരാണ്.ദേവന് അര്പ്പിക്കാനുള്ള പൂക്കള്, പാല്, നെയ്യ്, വെണ്ണ തുടങ്ങിയവയെല്ലാം ഇവിടെ നിന്നാണ് കൊണ്ടുപോകുന്നത്.വെങ്കടേശ്വരസ്വാമി ഗര്ഭഗുഡിയുടെ നടുവില് നില്ക്കുന്നതായാണ് കാണപ്പെടുന്നത്.
സ്വാമിയുടെ പിന്ഭാഗം എത്ര തവണ ഉണക്കിയാലും നനഞ്ഞ് തന്നെയിരിക്കും. സ്വാമിയുടെ വിഗ്രഹത്തിന് പിന്നില് ചെവിയോര്ത്ത് നിന്നാല് സമുദ്രത്തിന്റെ ശബ്ദം കേള്ക്കാന് സാധിക്കും.സ്വാമിയുടെ ഹൃദയത്തില് ലക്ഷ്മീദേവിയാണ്. വ്യാഴാഴ്ചകളില് നിജ രൂപ ദര്ശനത്തിനിടെ സ്വാമിയെ വെള്ള മരക്കുഴമ്പ് അണിയിക്കും. ഇത് നീക്കം ചെയ്യുമ്പോള് ലക്ഷ്മീദേവിയുടെ രൂപം അതില് അവശേഷിക്കും. ഇത് ക്ഷേത്ര അധികാരികള് വില്ക്കുകയാണ് ചെയ്യുക.ആളുകള് മരിക്കുമ്പോള് ചിത കത്തിക്കാനായി പിന്നോട്ട് നോക്കാതെ അഗ്നി പകരുന്നത് പോലെ സ്വാമിയുടെ വിഗ്രഹത്തില് നിന്ന് നീക്കം ചെയ്ത പൂക്കള് പിന്നിലേക്കാണ് എറിയുക.ഈ പുഷ്പങ്ങളെല്ലാം തിരുപ്പതിയില് നിന്ന് 20 കിലോമീറ്റര് അകലെ വേര്പേഡു എന്ന സ്ഥലത്ത് നിന്നാണ് വരുന്നത് .വിശ്വാസങ്ങളില് എത്രയോ പേരാണ് എന്നും ഇവിടെ വന്നു പോകുന്നത്