ഗംഗയുടെ കരയിലെ വാരണാസിയില് മരണം ഒരാഘോഷമാണെന്ന് എം.ടി വാരണാസി എന്ന നോവലില് വരച്ചിട്ടിരുന്നതില് നിന്നു തുടങ്ങുന്നു, വായനയിലൂടെ മാത്രം സഞ്ചരിച്ച വാരണാസിയിലേക്കുള്ള യഥാര്ത്ഥ സഞ്ചാരം.... മൈസൂരില് നിന്നുള്ള വരണാസി എക്സ്പ്രസ്സില് കയറിയതുമുതല് വരണാസി എന്ന ഗംഗാതീര നഗരത്തില് എത്തിപ്പെടാനുള്ള ആകാംക്ഷ മനസ്സിനെ തെല്ലൊന്നല്ല ഭ്രമിപ്പിച്ചത്... നീണ്ട രണ്ടര ദിവസത്തെ യാത്ര... ചിത്രദുര്ഗ്ഗയിലെ കോട്ടകളുടെ കാഴ്ച്ചകളും, ബെല്ലാരിയിലെ ഖനികളും കടന്ന് മദ്ധ്യപ്രദേശിലെത്തിയപ്പോള് മുതല് റെയില് പാതക്ക് ഇരു വശങ്ങളിലുമുള്ള ഗ്രാമങ്ങള് പീതവര്ണ്ണങ്ങളാല് സുന്ദരരികളായി അണിഞ്ഞൊരിങ്ങിയിരുന്നു.. നോക്കെത്താ ദൂരത്തോളം പരന്നു കിടക്കുന്ന കടുകുപാടങ്ങള്. ഇടക്ക് വ്യവസായ ശാലകള് മലീമസമാക്കിയ താപ്തി നദി. രണ്ട് രാവുകള്ക്കുശേഷമുള്ള യാത്ര ഉത്തര്പ്രദേശിലെ ഗ്രാമങ്ങളിലേക്ക് എത്തിയപ്പോള് പകല് വരവേറ്റത് അതി കഠിനമായ ശൈത്യവുമായിട്ടായിരുന്നു. തീവണ്ടിക്കുള്ളിലേക്ക് അരിച്ചിറങ്ങുന്ന കഠിനമായ തണുപ്പ്. ഒടുക്കം മനസ്സിനെ ഭ്രമിപ്പിച്ച വരണാസി നഗരത്തിലേക്ക് അടുക്കും തോറും വല്ലാത്ത ഒരു അനുഭൂതി .........
വാരണാസി............കാശി, ബനാറസ് എന്നീ പേരുകളില് അറിയപ്പെടുന്ന, ഉത്തര്പ്രദേശിലെ ,ഗംഗാ തീരത്തില് ഏകദേശം ആറു കിലോമീറ്ററില് പരന്നു കിടക്കുന്ന നഗരം.പക്ഷെ നഗരത്തില് തീവണ്ടിയിറങ്ങിയതും പ്രതീക്ഷകളെല്ലാം പാളം തെറ്റിയത് പോലെ.... നഗരം നിറയെ പൊടിക്കാറ്റ്.. താളം തെറ്റിയ ട്രാഫിക് സംവിധാനം.... ഇരുചക്ര വാഹനങ്ങളും, ഓട്ടോറിക്ഷകളും, ഇ റിക്ഷകളും നിരത്ത് കീഴക്കി യാതൊരു ചിട്ടകളുമില്ലാതെ ചീറി പായുന്നു. ഇടക്ക് ചില കാറുകള്.. അവയാകട്ടെ അരികുളില് ക്ഷതമേറ്റ് പെയ്ന്റ് പോയ അവസ്ഥയില്.. സ്റ്റേഷനില് നിന്നും പുറത്തിറങ്ങിയ എന്നെ ഓട്ടോറിക്ഷാ ഡ്രൈവര്മാര് വളഞ്ഞു. എങ്കിലും അവരില് നിന്നും ഒരു വിധം പിടികൊടുക്കാതെ രക്ഷപ്പെട്ട് കുറച്ച് ദൂരം നഗരത്തിലൂടെ അലഞ്ഞു. വിശപ്പ് അതിന്റെ പാരമ്യതയില് എത്തിയിരുന്നു. ഹോട്ടലുകള് അന്വോഷിച്ച് നടക്കുന്നതിനിടയില് ഒരു ചെറിയ കട കണ്ണില് പ്പെട്ടു. ചെറുതെങ്കിലും നല്ല തിരക്ക്. പൂരിയും, കിഴങ്ങ് കറിയും ഓര്ഡര് ചെയ്തു. നല്ല രുചിയുള്ള ഭക്ഷണം. കൂടെ ഒരു മസാല ചായയുമായപ്പോള് ഭക്ഷണം കേമമായി. ബില്ലിന്റെ കാര്യത്തില് ഭയം തോന്നിയെങ്കിലും , നാല്പ്പത് രൂപ എന്ന് പറഞ്ഞപ്പോള് അത്ഭുതമായി. നമ്മുടെ നാട്ടിലാണെങ്കില് മിനിമം നൂറു രൂപയെങ്കിലും നല്കേണ്ടി വന്നേനെ.
ഹോട്ടലുടമയോട് വിശ്വനാഥ ക്ഷേത്രത്തിലേക്കുള്ള വഴി ചോദിച്ചപ്പോള് മൂന്നര കിലോമീറ്റര് ഉണ്ടെന്നും, തൊട്ടു മുന്നിലേക്ക് വിരല് ചൂണ്ടി ഷെയര് റിക്ഷ കിട്ടുന്ന സ്ഥലം കാണിച്ചു തന്നു. ഇരുപത് രൂപ കൊടുത്ത് പണ്ട് ജുഗാഡുകള് എന്ന പേരില് അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഇ.റിക്ഷയില് കയറി ഗംഗയുടെ തീരത്തിലേക്ക്. .
ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പുണ്യപുരാതന ക്ഷേത്രമാണിത്. പരമശിവനെ വിശ്വനാഥനായി കാണുന്ന സങ്കല്പമാണിത്.വിവിധ വംശങ്ങളുടെ ഇന്ത്യന് പടയോട്ട കാലഘട്ടത്തില് തകരുകയും ഉയരുകയും ചെയ്തു കൊണ്ടിരുന്ന ഒരു ചരിത്രം കൂടി ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്. 1669 ല് ആണ് അവസാനമായി ഔറംഗസേബ് ക്ഷേത്രം തകര്ക്കുകയും പള്ളി പണിയുകയും ചെയ്തത്.തുടര്ന്ന് 1780 ല് റാണി അഹല്യ ക്ഷേത്രം പുനരുദ്ധരിച്ചു.ഇന്ത്യയില് ഏറ്റവും അധികം സുരക്ഷയുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്........
ക്ഷേത്രത്തിനു സമീപത്തു തന്നെയുള്ള കാശി ഗസ്റ്റ് ഹൗസില് മുറി തരപ്പെടുത്തി. നീണ്ട യാത്രയുടെ ക്ഷീണം മാറ്റാന് ഒരു കുളിയും കഴിഞ്ഞ് എന്റെ ക്യാമറയും തോളിലിട്ട് നേരെ ദശാശ്വമേധ ഘട്ടിലേക്ക്. ഗംഗയുടെ തീരത്ത് 88 ഘട്ടുകളുണ്ട്. ഇതില് ഏറ്റവും പ്രശക്തമായ ഗംഗാ ആരതി നടക്കുന്നയിടമാണ് ദശാശ്വമേധ ഘട്ട് . രാമയണത്തിലുള്ള ദശരഥ മഹാരാജാവിന്റെ പേരിലുള്ളതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അവിടങ്ങളില് ചുറ്റി നടന്നു. നല്ല തിരക്ക്. വന്നവര് രാത്രിയിലെ ഗംഗാ ആരധി കാണുന്നതിന് കാത്തിരിക്കുന്നവരാണ്. താഴെ ഗംഗയില് തോണികള് യാത്രക്കാരേയും കാത്തിരിക്കുന്നു. ഈ തോണികളിലാണ് വിവിധ ഘാട്ടുകളിലെ കാഴ്ച്ചകള് കാണുവാന് യാത്രികരെ കൊണ്ടു പോകുന്നത്. എനിക്കും കിട്ടി ഒരു തോണി. തുടക്കത്തില് പറഞ്ഞ ആയിരം രൂപ എന്റെ നാവിന്റെ ബലത്തില് മുന്നൂറായി. പിന്നെ എന്നെയും വഹിച്ച് ബാബ്ലു എന്ന തോണിക്കാരന് വിവിധ ഘാട്ടുകളിലൂടെ സഞ്ചാരം ആരംഭിച്ചു.
ഇരുട്ടു വീണു തുടങ്ങി. എങ്ങും ദീപാലങ്കാരങ്ങളാല് പ്രകാശപൂരിതമായിരുന്നു. ബാബ്ലു ഒരു തോണിക്കാരന് എന്ന റോളില് നിന്നും ഗൈഡായി പരിണമിച്ചു. വിവിധ ഘാട്ടുകളില് തോണി അടുപ്പിച്ച് അവയെക്കുറിച്ചെല്ലാം വാചാലനായി. ഒരു ഘാട്ട് കാണിച്ചു തന്ന് , അതാണ് നാരദ ഘട്ട് എന്ന് പറഞ്ഞു. ഭാര്യയും, ഭര്ത്താവും ആഘാട്ടില് കുളിച്ചാല് പതിനഞ്ച് ദിവസത്തിനകം കലഹം ഉറപ്പെന്ന് പറഞ്ഞു. പിന്നെ വിജയ നഗര ഘട്ട്, നിരഞ്ജനിഘട്ട് അങ്ങിനെ അങ്ങിനെ. പക്ഷെ എന്റെ നോട്ടം വായനയില് അറിഞ്ഞ ചുടലകളിലേക്കായിരുന്നു.....
ഉടന് ബാബ്ളു കാണിച്ചു തന്നു അതാണ് ഹരിചന്ദ്ര ഘട്ട്. അവിടെ മനുഷ്യ ശരീരങ്ങള് ദഹിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ച്ച. അന്തരീക്ഷമാകെ മനുഷ്യ മാംസത്തിന്റെ കരിഞ്ഞ ഗന്ധം.. ഫോട്ടോ എടുക്കാന് തുനിഞ്ഞപ്പോള് ബാബ്ലു പറഞ്ഞു ശബ്ദമോ, വെളിച്ചമോ വരാത്ത രീതിയില് വേണം എടുക്കാന്, മാത്രവുമല്ല അങ്ങേപ്പുറത്താണ് കൂടുതല് ശവങ്ങള് ദഹിപ്പിക്കുന്ന വേറൊരു ഘാട്ട് ഉളളതെന്ന്. അവന് തോണി അങ്ങോട്ട് നീട്ടി തുഴഞ്ഞു..
മണികര്ണികാ ഗാട്ട് വലിയൊരു ചുടുകാടാണ്. ദിവസേന അനേകം ശവശരീരങ്ങള് ഇവിടെ ദഹിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. മനുഷ്യ ശരീരം അഗ്നിയില് ദഹിപ്പിക്കപ്പെടുകയും അവശിഷ്ടങ്ങളും ചിതാ ഭസ്മവും ഗംഗയില് ഒഴുക്കുകയും ചെയ്താല് ആ ആത്മാവിന് മോക്ഷ പ്രാപ്തി ലഭിക്കുമെന്നാണത്രേ ഹിന്ദു മതവിശ്വാസം. ഇവടെ കുറച്ചു കൂടി രൂക്ഷമായിരുന്നു അന്തരീക്ഷത്തിലെ മനുഷ്യ മാംസം കത്തുന്ന ഗന്ധത്തിന്. ഗംഗാ ആരതിക്കുള്ള സമയം ആയിരിക്കുന്നു. ബാബ്ലു എന്നെയും കൊണ്ട് ഗംഗാ ആരധി നടക്കുന്ന ദശാശ്വമേധ ഘട്ടിലേക്ക് തോണി തുഴഞ്ഞു. സൂര്യാസ്തമയത്താണ് ആരതി ആരംഭിക്കുക. ആരതി കാണാന് അനേകം പേര് പടവുകളിലും പീഠങ്ങളിലും സ്ഥലം പിടിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഏകദേശം ഒരു മണിക്കൂറോളം നീണ്ടുനില്ക്കുന്ന ആരതി നല്ലൊരു അനുഭവമായിരുന്നു. ബ്രാഹ്മിണരാണ് ആരതിയിലെ കര്മങ്ങള് അനുഷ്ഠിക്കുന്നത്. ബ്രാഹ്മണ പുരോഹിതര് പീഠത്തില് ഒരേ പോലെ നിരന്ന് നിന്ന് പൂവും, നെയ്യും, കര്പ്പൂരവും എല്ലാം നിശ്ചിത സമയത്ത് പ്രാര്ത്ഥനയ്ക്കൊപ്പം ഉപയോഗിച്ചുള്ള ആരതിയാണ്. ആരതി നടക്കുന്ന പീഠത്തിനു മുകളിലായി കെട്ടി തൂക്കിയിരിക്കുന്ന മണികള് പൂജയിലുടനീളം ശബ്ദിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. അവയുടെ നൂലുകള് പീഠത്തിനിരുവശവും പ്രാര്ത്ഥനാ മന്ത്രങ്ങളുരുവിടുന്ന ഭക്തജനങ്ങളുടെ കരങ്ങളിലായിരുന്നു. ശംഖു നാദവും, നാമജപങ്ങളും, കര്പ്പൂര - സാമ്പ്രാണി - നെയ്യ് ഇവയുടെ സമ്മിശ്ര ഗന്ധവും ഇഴചേര്ന്ന ഭക്തി സാന്ദ്രമായ അന്തരീക്ഷം തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായ ഒരനുഭവമായിരുന്നു.ഗംഗയപ്പോള് സ്വതസിദ്ധമായ ഇളം പച്ചയില് നിന്നും മാറി നിലാവിന്റെ നീല നിറത്തെ തന്നിലേക്ക് ഏറ്റുവാങ്ങിയിരുന്നു.
ഇനി കാശി വിശ്വനാഥനെ കാണാന് പോവണം. മുകളിലേക്ക് നടന്ന് ഗലികള്ക്കിടയിലെ ഇടുങ്ങിയ വഴികളിലൂടെ ഒന്നാം നമ്പര് ഗേയ്റ്റിലേക്ക്. രാത്രിയില് നടക്കുന്ന പൂജക്ക് തിരക്ക് നടന്നേ കുറവായിരുന്നു. പ്രാചീന കാലത്തുളള കല് ശില്പ്പങ്ങളാണ് ക്ഷേത്രത്തില് ഏറേയും, പുതിയ നിര്മ്മിതികള് ഒന്നും തന്നെ നടന്നിട്ടില്ല. വൃത്തിയും വെടിപ്പുമുള്ള അന്തരീക്ഷം.
ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സ്വര്ണ്ണം പാകിയ മകുടങ്ങളില് പലതും മോഷണം പോയിരിക്കുന്നു .പത്തൊന്പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മദ്ധ്യത്തില് പഞ്ചാബിലെ രാജാവ് രഞ്ജിത്ത് സിംഗ് ആയിരം കിലോ സ്വര്ണം കൊണ്ട് ക്ഷേത്ര കമാനംഅലങ്കരിക്കുകയുണ്ടായി.അവശേഷിക്കുന്ന സ്വര്ണ്ണ പാളികള് നിലാവില് തിളങ്ങുന്നു.ക്ഷേത്രത്തിനകത്ത് ഒരു കിണറ്റിലാണ് പഴയ ക്ഷേത്രത്തിലെ ശിവലിംഗം ഉള്ളത്. ഔറംഗസേബിന്റെ പടയോട്ട കാലഘട്ടത്തില് ക്ഷേത്രം നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടപ്പോള് പൂജാരി ശിവലിംഗം എടുത്ത് കിണറ്റില് ചാടി എന്നാണ് ഐതിഹ്യം. ക്ഷേത്ര ദര്ശനവും കഴിഞ്ഞ് നേരേ റൂമിലേക്ക്. നല്ല ക്ഷീണം, നാളെ ഗംഗ - ഗോമതി തീരത്തുള്ള സാരാനാഥിലേക്ക്. വരണാസിയില് നിന്നും ഏകദേശം പത്ത് കിലോ മീറ്റര് ദൂരമുണ്ട് അവിടേക്ക്......
ചന്ദ്രു.....
(കടപ്പാട്: ചന്ദ്രദാസ് മത്തിരി)